Peace in Ukraine: Time to Talk – Freedom Sessions#3

Peace in Ukraine – Time to Talk

The Freedom Sessions #3

DATE: Friday 19:00, 17th February, 2023
LOCATION: The Grey Space in The Hague
ENTRANCE: Free

Jan Pronk

(Emeritus professor, former Dutch politician and former UN Special Representative)

Anette Freyberg-Inan

(Professor of International Relations Theory, University of Amsterdam)

Bastiaan van Apeldoorn

(Professor of Global Political Economy and Geopolitics, Vrije Universiteit, Senator for the Socialist Party)

Henk Baars

(Voorzitter Kerk en Vrede)

The War

The war in Ukraïne has been going on for almost one year now. Tens of thousands of people have died in the bloodiest conflict on the European continent since World War II. Both Russia and Ukraine, with its Western supporters, seem to think only in terms of military escalation. Increasingly heavier weapons and bloodier tactics are the result. Knowing that multiple nuclear-armed militaries are involved in this struggle raises the very concerning question: where will it all end? Are politicians today aware of the ultimate disastrous consequences of a constant cycle of escalation?

Avoid Escalation

It is high time that we give diplomacy a new chance before it is too late. Every conflict, even this one, needs to end at the negotiation table. Preferably sooner than later in order to save human lives. But how to get there? How to build a peace movement to prevent further escalation and push for peaceful solutions to this conflict?

Join us. Let’s talk about it!

We will discuss this and other questions with the following speakers:

• Jan Pronk (emeritus professor, former Dutch politician and former UN Special Representative)
• Anette Freyberg-Inan (professor of International Relations Theory, University of Amsterdam)
• Bastiaan van Apeldoorn (professor of Global Political Economy and Geopolitics, Vrije Universiteit, Senator for the Socialist Party)
• Henk Baars (voorzitter Kerk en Vrede)

• Event information

Friday February 17, 2023
19.00
The Grey Space, Paviljoensgracht 20, Den Haag
Free

• Achtergrond informatie (Background information)

Doel: Het formuleren van een oproep tot onderhandelingen het conflict in Oekraïne.

Achtergrond: De crisis

De inval van Rusland in Oekraïne is nu tien maanden onderweg. Er zijn naar alle waarschijnlijkheid al meer dan honderdduizend doden gevallen in een conflict dat nu al het bloedigste is op het Europese continent sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog. Miljoenen Oekraïners zijn op de vlucht en in de komende maanden zullen daar -vanwege de bombardementen op civiele infrastructuur – waarschijnlijk nog miljoenen mensen bij komen. De humanitaire gevolgen van deze oorlog zijn nauwelijks te overzien.

De sturende actoren in deze crisis

Bij veel gewapende conflicten is het op het eerste oog niet altijd duidelijk wie de werkelijke sturende krachten zijn achter het conflict. Vaak verschuilen de belangrijkste actoren zich achter de strijdende partijen: diegenen die op het slagveld het daadwerkelijke gevecht leveren. In het Oekraïense conflict is dat niet anders. Rusland heeft zich vanaf het begin verschuild achter de etnisch Russische bevolking in Oekraïene. Tot voor 24 februari 2022 kon Rusland haar intenties verbergen achter de ‘volksrepublieken’ van Donetsk en Lugansk. Zij leverden het grootste deel van de milities die vanaf 2014 tegen het Oekraïense leger streden. Sinds de directe militaire interventie van Rusland is het geen vraag meer wie de sturende kracht is achter deze beweging.

Aan de Oekraïense kant liggen de zaken niet anders. Hoezeer Zelensky ook het gezicht vormt van het Oekraïense verzet tegen Rusland, is het moeilijk voor te stellen hoe Oekraïene zich staande kan houden zonder de militaire, economische en politieke steun vanuit het Westen, onder leiding van de VS. Oekraïene is dermate financiëel en militair afhankelijk geworden van de VS en de NAVO dat er van zelfstandige politieke besluitvorming door Oekraïene weinig sprake meer kan zijn. Anders gezegd: veel van het militaire en politieke keuzes van Oekraïene, waaronder de mogelijkheden om te onderhandelen, worden inmiddels voornamelijk in Washington gemaakt. Dit maakt de VS tot belangrijkste sturende actor aan Oekraïense zijde, belangrijker dan Oekraïene en Zelensky zelf. Het Westen heeft zich deze oorlog expliciet eigen gemaakt. In de woorden van Jens Stoltenberg, de secretaris generaal van de NAVO: “Als Poetin wint is dat niet alleen een groot verlies voor Oekraïene maar ook een verlies en gevaarlijk voor ons allemaal…” [1] Een goede formulering van het Amerikaanse doelen ten aanzien van dit conflict kan gevonden worden in de woorden van de Amerikaanse minister van Defensie, generaal Lloyd Austin. In april 2022 zei hij dat het doel van de VS in Oekraïene is om “Rusland te verzwakken tot de mate waarin het niet meer in staat is de dingen te doen die het heeft gedaan door Oekraïene binnen te vallen”.[2]

Met andere woorden: het belangrijkste doel is niet om Oekraïene te helpen zichzelf te verdedigen maar om het Oekraïense leger te gebruiken om “Rusland te verzwakken”. Met deze formuleringen van Westerse leiders is het conflict steeds explicieter een proxyoorlog geworden van Rusland tegen ‘het Westen’, onder leiding van de VS. De status van Oekraïne zelf lijkt daarbij meer en meer gedegradeerd te worden tot ‘slagveld’ en slachtoffer. Dit betekent dat eventuele vreedzame oplossingen niet meer zelfstandig onderhandeld kunnen worden door Oekraïene, zonder het Westen daarbij als belangrijkste actor aan de onderhandelingstafel.

Verhouding tussen het Westen en Rusland: wederzijdse escalatie

Een einde lijkt voorlopig niet in zicht: Rusland lijkt vastbesloten om door te gaan om haar strategische doelen te behalen. Oekraïene lijkt vastbesloten zichzelf tot het einde toe militair te verdedigen. Het Westen – de VS, de EU en de NAVO- heeft meermaals herhaald Oekraïene net zo lang militair, economisch en politiek te zullen steunen als nodig is. Alle betrokken partijen hebben sinds 24 februari 2022 uitsluitend escalerende maatregelen genomen. Rusland o.a. door mobilisatie en toenemend destructieve militaire operatie die niet alleen gericht is op het Oekraïense leger maar die in toenemende mate ook de Oekraïense civiele infrastructuur onder vuur neemt. Het Westen escaleert door het nemen van drastische economische sancties en het sturen van in toenemende mate zwaarder militair materieel en vrijwilligers.

Westerse houding: gebrek aan diplomatie, focus op wapenleveranties

In het Westen is er vanaf het begin van de Russische invasie nauwelijks sprake geweest van een oproep tot dialoog en onderhandelingen. Vanaf het begin was het uitgangspunt van het Westerse buitenlands beleid ten aanzien van Rusland: escalatie. Dit vanuit de aanname dat met Poetin niet te praten valt en dat hij alleen luistert naar vertoon van kracht en geweld. Zoals de Zweedse econoom en lid van de Atlantic Council Anders Aslund in een Twitter bericht stelt: “Memo to Western policy makers: The golden rule in all diplomacy with Russia is: Always escalate! Who stops escalating loses. You must escalate until you win.”[3] Dit lijkt ook daadwerkelijk het scenario dat de beleidsmakers in Washington, Londen en Brussel volgen. Vele tientallen miljarden aan wapens zijn inmiddels aan Oekraïene geleverd van antitank- en draagbare luchtverdedigingswapens tot pantserwagens, tanks, howitzers en raketsystemen. Polen lijkt inmiddels bezig met een grootschalige mobilisatie en vele duizenden Westerse huurlingen zijn actief aan Oekraïense zijde.

(Geopolitieke) gevolgen van het gebrek aan diplomatie

Deze Westerse houding lijkt tot nog toe niet het gewenste resultaat te hebben. Hoewel alle Westerse wapens het Oekraïense leger langer in de strijd hebben gehouden, lijkt geen van deze systemen lijkt een beslissende invloed te hebben op de uitkomst van het conflict. Die uitkomst lijkt ondanks alle Oekraïense weerstand steeds meer in het voordeel van Rusland uit te vallen. Van een Russische terugtrekking of andere Russische concessies lijkt geen sprake. De Westerse sancties lijken nauwelijks impact te hebben op de Russische slagkracht en de Russische opstelling jegens het Westen lijkt zich integendeel te verharden. Het sluiten van de deuren naar het Westen doet bovendien de Russische economische, politieke en militaire samenwerking met China groeien naar een historisch hoog niveau. Ook een aantal andere belangrijke globale spelers lijkt impliciet of expliciet definitief de kant te hebben gekozen van deze alliantie. Niet alleen de BRICS partners India, Brazilië en Zuid Afrika maar ook landen als Iran, Argentinië en zelfs Saoedi Arabië.

Ondertussen is het met name Europa dat de verliezer lijkt van de economische aspecten van het huidige conflict. De economische sancties lijken zich vooral te hebben gekeerd tegen de Europese industrie en Europese burgers die grootconsumenten zijn van Russische olie en gas. Europa is, in tegenstelling tot Rusland en de VS niet zelfvoorzienend in de energiebehoefte en is daarom afhankelijk van staten buiten Europa. Met geen van deze staten loopt de politieke relatie vlekkeloos. Zelfs de belangrijkste partner, de VS, is niet bereid of in staat gas te leveren tegen competitieve prijzen. Dit brengt niet alleen de internationale positie van de EU onder sterke druk maar zorgt ook in toenemende mate intern voor sociale spanningen. Het is niet ondenkbaar dat de interne onvrede over de energiekosten en andere prijsstijgingen leidt tot de groei van politieke bewegingen aan de extreme kanten van het politieke spectrum.

De belangrijkste vraag: hoe bereiken we een vreedzaam einde aan dit conflict?

Voor geen van de spelers in dit conflict zijn de vooruitzichten rooskleurig. Het lijkt wellicht vanuit het perspectief van de hoofdactoren de VS en Rusland alsof er iets te winnen valt: een geostrategische overwinning op de vijand een nieuw economisch potentieel of een ander voordeel. Maar het moge duidelijk zijn voor iedereen die de destructie ziet in Oekraïene en de vele duizenden soldaten die er sterven, dat dit in alle gevallen een pyrrhusoverwinning zal zijn. Daarnaast brengt het conflict twee nucleair bewapende staten steeds dichter bij een directe confrontatie. De wereldwijde gevolgen van een dergelijke confrontatie zijn niet te overzien. Het is daarom van het allergrootste belang dat er een vreedzame oplossing voor dit conflict gevonden kan worden. De vraag die wij ons daarom tijdens deze brainstorm willen stellen is:

Hoe kunnen wij bijdragen aan het vinden van een vreedzame oplossing voor het conflict in Oekraïene?

[1] https://www.nato.int/cps/en/natohq/opinions_208037.htm

[2] https://edition.cnn.com/2022/04/25/politics/biden-administration-russia-strategy/index.html

[3] https://twitter.com/anders_aslund/status/1602026436298215427

Supporters of The Freedom Sessions

We would like to thank the Oranje Fonds for their support of The Freedom Sessions. Without the generous support and investment by organisations such as these our work would not be possible.

The Freedom Sessions is a series of monthly events that brings communities of The Hague together to meet and talk about freedom.

A special thank you to

Jan Pronk
Anette Freyberg-Inan
Bastiaan van Apeldoorn
The Grey Space

Support Dialogue!